Bağımlılık Tedavisinde Ailenin Yeri
Bir kişi bağımlılık ile savaşırken, sağlık sorunları, maddi sorunlar ve ilişki sorunları gibi pek çok sorunla karşılaşır. Bağımlılar genellikle inkar etmek, yalan söylemek ya da yok saymak, kaçmak ve hatta bazı durumlarda şiddete başvurmak gibi işlevsiz yöntemlerle bu sorunlarla baş etme eğilimindedirler. Bağımlının bu zorluklarla baş etme çabası, bağımlı ailesinin davranışlarında değişime neden olur ve bu değişimi yakınları tedavi olmak için yardım istediğinde dahi sürdürürler. Yakınları yardım istediğinde pek çok aile üyesi kendisini çaresiz, kızgın, kaygılı ve öfkeli hisseder.
Madde bağımlılığı tedavisinde aile terapisi, ailelerin kendi ihtiyaçlarının farkında olmalarına yardımcı olur ve hem aile bireyleri, hem de bağımlı birey için gerçek ve kalıcı bir iyileşme sağlar.
Aile terapisi, temelde bir ailedeki ebeveyn figürlerinin değişimi ve aile içi iletişimi geliştirmeyi amaçlar. Bunun yanısıra hangi üyenin adde kullanan üyeye göre değişen ek amaçlar da terapi sürecinde yer alır.
Çocuklar neden madde kullanan bir ebeveynin tedavisine dahil edilmeli?
Madde kullanımı olan ebeveynler, çocukları nasıl etkiler?
Ergenlikte madde bağımlılığı yetişkinlik dönemini nasıl etkiler?
Madde bağımlılığının, diğer aile üyeleri üzerindeki etkisi nedir?
İster çocuk, ister yetişkin olsun, bir aile üyesinin madde veya alkol kullanımının olması tüm ile sistemini etkiler. Bu nedenle aile terapisi, ailenin alkol veya uyuşturucu kullanan kişiyi etkileyen kişilerarası, kişisel ve çevresel değişiklikleri yapmasına yardımcı olur. Aile üyeleri ile birlikte çalışma, ailenin işlevselliğini geliştirerek madde kullanımı olan birey için hedeflerin belirlenmesine yardımcı olur.
Aile içinde ve yapısında değişimle beraber, tüm aile üyeleri hem kendilerini hem de kendi rollerini tanıma fırsatı bulurlar. Değişim gerçekleştikçe, aile terapisi tüm aile üyelerinin aslında neler yaşandığını anlamasına yardımcı olur. Bu “açık” anlayış, ailenin madde kullanan kişinin her davranışına karşı duyduğu şüpheyi ortadan kaldırır ve aralarındaki ilişkinin daha sağlıklı olmasını sağlar.
Madde bağımlılığı tedavisinde aile terapisinin ana hedefi, özellikle madde kullanımının bir nesilden diğer nesile aktarılmasını önlemektir. Araştırmalar, bir ailede bir kişinin alkol veya uyuşturucu bağımlısı olduğunda diğer aile üyelerinin madde bağımlılığı problemleri geliştirme riskinin arttığını göstermektedir. Gelecekteki karşılaşılacak uyumsuzluk, madde kullanımına yatkınlık ve psikolojik sorunların veya hastalıkların en güçlü risk faktörü, bir aile üyesinin alkol veya madde bağımlılığı olarak gösterilmektedir.( Johnson ve Leff 1999 ). Bu noktada ailenin sağlıklı yapısı çevresel faktörlerden korunma da etkisini gösterir.
“Sağlıklı bir aile yapısı, ergenlikte, uyuşturucu kullanımı ve kötüye kullanımı için ağır akran baskısı karşısında bile ergenin madde kullanımını engelleyebilir” ( Kaufman 1990 a , s. 51). Bunun da ötesinde madde kötüye kullanımı veya bağımlılığı olan bir ergenin tedavi olması, kardeşlerin madde bağımlısı olmalarını ve ya madde kullanımı ile ilgili suç işleme olasılığını azaltmaktadır ( Alexander ve ark. 2000 ). Ayrıca ergenin uyuşturucu kullanımını tedavi etmek de, kronik işsizlik, bağımlılık, suç işleme veya yasa dışı süreçlere dahil olma gibi yetişkinlik döneminde karşısına çıkacak zararlı sonuçların görülme ihtimalini azaltabilir.
Aile terapisinin Etkisi
Bağımlılıkla tedavide, aile terapisi, başarılı ve etkili bağımlılık tedavisi için önemli bir faktör olarak değerlendirildiğini gösteren pek çok araştırma yapılmaktadır. Eş ve aile terapisi dergisinde, Uyuşturucu bağımlılığında aile: 2003-2010 İnceleme ve güncellemeler konulu makalede: Aile temelli modellerin, uyuşturucu bağımlılığının tedavisinde sadece uygulanabilir bir alternatifi tedavi şekli olmadığı, uyuşturucu sorunları olan hem yetişkinleri hem de ergenleri tedavi etmek için en etkili yaklaşımlar arasında kabul edildiği belirtilmektedir.(Rowe, 2012)
Geliştirilmiş iletişim; aile yapısını organize etmek; sorumlulukların belirlenmesi ve değişimin itici gücünü arttırmak, ailenin etkileşim kalıplarını değiştirmeye yönelik motivasyonunu arttırır ve aileyi değişiklik yapmaya zorlar. Aile terapisi, aynı zamanda, madde bağımlılığını, izole bir problem olarak değil, bir hastalık olarak görür ve dayanışma, gerçeklerle yüzleşme, destek, benlik saygısı, farkındalık ve topluma yeniden katılım sağlama gibi, 12 basamak tedavileri ile benzer özelliklere sahiptir.
Aile terapisinin madde bağımlılığı tedavisinde etkili olmasının bir başka nedeni de, aile üyelerinin sorunları çözmek için buluştuğu tarafsız bir ortam sunmasıdır. Madde kullanımı sorunu olan insanların genellikle aile hayatları, kendilerini ifade etme ve sorunları tartışabilmenin uzağındadır. Her ne kadar hayatları belirsiz ve kaotik olsa da, madde kötüye kullanımının bir sorun olarak aile hayatında odağı olması tartışılmamıştır. Diyelim ki aile içinde bu konu açıldı; muhtemelen bu değişimin şekli, suçlayıcı ve olumsuz tavırlar içerecektir. Yani çözüm için ortaya konan tavır, sorunun bir parçası olacaktır.
Aile terapisinin destekleyici ortamında, bu huzursuzluk veya sessizlik, duygusal olarak kendilerini güvende hissettiklerinde bozulabilir. Terapist bu noktada, aile üyeleri arasındaki çatışmaları harekete geçirir ve yeniden yapılandırır, duygusal olarak ağır gelen konular açıklığa kavuşur. Terapist, her aile üyesinin bir söz almasını sağlamaya yardımcı olur. Terapinin güvenli ortamında, korku ve endişe gibi temel duygular ifade edilebilir, tanımlanabilir ve kabul edilebilir. Çoğu zaman aile üyeleri başkalarının duygularını paylaştıklarını ve yeni iletişim hatlarının açıldığını öğrenince şaşırırlar.
Aile üyeleri, yaşadıkları süreçler için daha geniş ve daha doğru bir perspektif kazanırlar, bu da güçlendirici olabilir ve pozitif değişim yaratmak için yeterli enerji sağlayabilir. Aile yaşamındaki bu gelişmelerin her biri ve baş etme becerilerinin gelişmesi terapiden beklenen bir sonuçtur. Aile ortamının, bağımlı kişinin yaşayacağı yoksunluk sürecinin yürütülebileceği, istikrarlı ve işlevsel şekilde yeniden yapılandırılması, alkol veya madde kullanan kişinin hemen bırakması veya sorunun çözülmesi açısından ilk adımdır.
Daha detaylı bilgi almak ve hem kendiniz hem yakınınız için ilk adımı atmak isterseniz bize ulaşabilirsiniz.
